Gemeente Reimerswaal

Reimerswaal ligt op Zuid-Beveland en is een samengestelde gemeente. Aan het begin van 2018 telde Reimerswaal ongeveer 22.600 inwoners. De oppervlakte van het gebied bedraagt 243,08 km² waarvan 133,89 km² in het water ligt.

Het wapen van Reimerswaal en de naam herinneren aan de in 1631 verlaten en later verdwenen stad.

Het wapen komt al voor op zegels uit 1416.

Belangrijke stad

De eerste keer dat we de naam Reimerswaal tegen komen is in een oorkonde uit 1214. Waar het precies lag is niet helemaal duidelijk. Het moet ongeveer vier kilometer ten zuidwesten van Tholen hebben gelegen.

Het was in die dagen een kleine nederzetting aan de Oosterschelde die toen een belangrijke aftakking van de Schelde was. Maar dat veranderde snel. Reimerswaal werd een centrum voor zoutwinning, meekrapteelt en wolnijverheid.  Door deze ‘índustrie’ groeide Reimerswaal snel.

 

 

Reimerswaal bleef niet onopgemerkt. In 1239 vaardigde bisschop Otto III van Utrecht een oorkonde uit. Reimerswaal werd beschouwd als een belangrijke handelsplaats.

Aan het einde van de 13^de eeuw besloot graaf Floris V landerijen rondom Reimerswaal aan te kopen en in 1375 kreeg Reimerswaal stadrechten.

Het werd een stad van betekenis in Zeeland. Na Middelburg en Zierikzee werd Reimerswaal de derde stad in belangrijkheid.

 

De haven was daarbij van grote betekenis. Meekrap was een belangrijk exportproduct. Er werd veel handel gedreven met Frankrijk, Engeland en landen rond de Oostzee. Reimerswaal was het centrum van dit deel van Zeeland en op haar hoogtepunt bewoonden 6.000 mensen de stad.

 

Overstromingen

Nederland in het algemeen en Zeeland in het bijzonder hebben gedurende onze gehele geschiedenis te lijden gehad onder stormvloeden en overstromingen. De eerste die behoorlijk gedocumenteerd werd was de Sint-Luciavloed op 13 en 14 december in 1287. Het was de naamdag van de heilige Lucia.

Op de naamdag van de heilige Elisabeth sloeg het noodlot weer toe. Op 19 november 1404 trof de Elisabethsvloed  vooral Zeeland.

We kunnen niet vaststellen of deze heilige een hekel had aan onze provincie. Maar rond deze datum werd Zeeland nog twee keer getroffen, in 1421 en in 1424. Ook dezeoverstromingen  werden vernoemd naar Elisabeth.

Uit de gewoonte om stormvloeden een kerkelijke naamdag te geven kunnen we terugzien dat deze het meest plaats vonden in het najaar. Op of omstreeks Allerheiligen, 1 november dus, was het maar liefst vier keer prijs. Zeeland kreeg te maken met een Allerheiligenvloed in 1170, 1532, 1570 en in 1675.

En laten we tenslotte ook de Sint-Felixvloed van 5 november 1530 niet vergeten.

Aftakeling 

 In de loop van de 16^de eeuw begon door de zoutwinning de bodem rond de stad te verzakken. De handelsstad werd daardoor steeds kwetsbaarder voor overstromingen.

De Sint-Felixvloed en de Allerheiligenvloed van 1532 troffen Reimerswaal hard. Op 5 november 1530, de dag die de geschiedenisboek in zou gaan als ‘Quade saterdach’ werden aanzienlijke delen van het omringende land weggeslagen. De stad zelf bleef na de Sint Felixvloed nog behoorlijk overeind.

De Allerheiligenvloed van 1530 maakte een einde aan alle eventuele illusies. Tijdens deze stormvloed werd zoveel  land weggeslagen dat de stad voorgoed werd afgesneden van de rest van Zuid-Beveland.

Wat restte van Reimerswaal was een eilandje zonder achterland, waardoor het onmogelijk werd handel te drijven. Economisch raakte de stad in verval.

 

In 1552, 1555 en 1557 werd Reimerswaal opnieuw getroffen door overstromingen. In dat laatste jaar was de storm zo hevig dat de stadsmuren en de poorten bezweken. Het stadhuis, kerken, huizen en de belangrijke zoutketen begaven het. Na zich een beetje opgericht te hebben woedde er in 1558 een hevige stadsbrand. In de jaren daarop volgend sloeg de natuur opnieuw toe. In 1561, 1563 en 1571 troffen stormvloeden opnieuw de stad.

 

 

En het ging door

 

De resten van het ooit zo trotse Reimerswaal waren tijdens de Tachtigjarige Oorlog in handen gevallen van de Spanjaarden. In een poging de Spanjaarden te verjagen trokken Zeeuwse troepen de stad binnen. De stad die net bezig was aan een herstel werd opnieuw in brand gestoken. Al deze tegenslagen beu, braken de resterende inwoners af wat nog van waarde was. Zink van de daken, bakstenen van de kerk, delen van het stadhuis, een stadspoort en woonhuizen werden gesloopt en verkocht. Wat in Reimerswaal achterbleef waren arme vissers, zonder een behoorlijke en onbeschermde stad.

 

Het einde

In 1631 vond  de ‘Slag op het Slaak’ plaats. Daarbij werden duizenden Spanjaarden gevangen genomen en in Reimerswaal gehuisvest. Dit was voor de laatste Reimerswalers de druppel die de emmer deed overlopen. Deze, voornamelijk arme mosselvissers, verlieten de stad en trokken naar Tholen waar ze tot in de tweede helft van de 18^de eeuw een aparte groep bleven.

Wat overbleef van het ooit zo trotse Reimerswaal werd in 1634 openbaar verkocht.

 

 

Wat restte na al die rampspoed was een eilandje in de Oosterschelde. Onder invloed van storm, getijden en afslag, verdween Reimerswaal in de 19^de eeuw volledig onder water.

Uit die periode zijn veel verhalen van verdronken en verdwenen dorpen bekend. Maar het verhaal van Reimerswaal is toch wel bijzonder. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed schrijft daar wat cynisch over: “De Reimerswalers hadden het aan zichzelf te danken. Hadden ze de grond rondom de stad maar niet af moeten graven om het zout eruit te winnen. Zo kreeg de Oosterschelde vrij spel.”

De naam Reimerswaal leek gedoemd voorgoed in de geschiedenisboeken te verdwijnen. Tot…

Gemeentelijke herindeling

In de 19^de en 20^ste eeuw stak in Nederland het fenomeen gemeentelijke herindeling de kop op. De overheid vond het een goed idee bepaalde taken en bevoegdheden aan gemeenten over te dragen waardoor deze meer armslag en verantwoordelijkheid kregen. Op basis van het idee dat veel, vooral, kleine gemeenten deze verantwoordelijkheden niet of onvoldoende aan zouden kunnen was samenvoegen van veel kleine gemeenten een optie en daarom werden heringedeeld tot grotere gemeenten.

In 1970 werd de herindeling doorgevoerd op Zuid-Beveland. Het oorspronkelijke aantal van tientallen gemeente werd teruggebracht tot vier. Krabbendijke, Kruiningen, Rilland-Bath, Waarde en Yerseke werden samengevoegd. Ook de buurtschappen Bath, Gawege, Middenhof, Roelshoek, Vlake, Völk en Stationsbuurt werden deel van de nieuwe samenstelling.  Er moest een nieuwe naam worden gevonden. Dat werd Gemeente Reimerswaal.

 

Het gemeentehuis staat in Kruiningen.

 

 

 

In het gehucht Stationsbuurt ligt het spoorwegstation Rilland-Bath. Aan deze spoorlijn – Roosendaal – Vlissingen – die ook wel de Zeeuwse lijn wordt genoemd, liggen ook de stations Krabbendijke en Kruiningen-Yerseke.

 

 

Kanaal door Zuid-Beveland

Het Kanaal door Zuid-Beveland is een kanaal dat van noord naar zuid loopt, van Wemeldinge tot Hansweert. Het vormt een verbindingsweg voor de scheepvaart tussen de Ooster- en de Westerschelde. Men begon met de aanleg in 1850 en de 9 km. lange verbinding werd geopend in 1866.

Maar in 1920 begon de Belgische regering al te vragen om vervanging van het Kanaal door Zuid-Beveland om Antwerpen beter bereikbaar te maken voor de Rijnhandel. Door tegenstrubbelen, commissies die het niet eens konden worden, en financieel getouwtrek duurde het nog jaren voor men met de aanleg kon starten.

Schelde – Rijnkanaal

Op 13 mei 1963 werd het verdrag tussen België en Nederland ondertekend. Het resultaat is dat de gemeente Reimerswaal aan de oostelijke kant, de smalste kant, wordt doorsneden door het Schelde-Rijnkanaal. Het kanaal vormt ongeveer de grens tussen Zeeland en Noord-Brabant. Het loopt van Antwerpen naar het Volkerak. Het is een onderdeel van de Schelde-Rijnverbinding, de vaarroute tussen Antwerpen en Rotterdam. Het kanaal werd in 1975 geopend.

In de laatste fase, in de jaren tachtig van vorige eeuw werden de Oesterdam en de Markiezaatkade gebouwd en het Volkerak ingedamd.

 

Bij Reimerswaal zijn in het kanaal de Kreekraksluizen gebouwd. Deze werden geopend op 23 september 1975.

 

 

 

 

 

Veerdienst

Reimerswaal was bekend van de veerdienst Kruininge-Perkpolder. De veerboten voeren tussen Zuid-Beveland en Oost Zeeuws-Vlaanderen. Nadat in maart 2003 de Westerscheldetunnel werd opengestand voor het verkeer was de veerdienst overbodig en werd opgeheven. Wel is er sinds 2014 een beperkte voetveerdienst tussen Perkpolder en Hansweert. Vooral voor toeristen is dit een geliefd uitstapje.

 

Natuur

Het buitendijkse tracé tussen de Sint-Pieterspolder en de Nieuw Olzendepolder is een prachtig gebied. Het heeft een belangrijke functie als hoogwater vluchtplaats voor steltlopers en eendensoorten.

Met name de scholekster, de Wulp, de Tureluur en de Steenloper Maken van de buitendijkse zijde van de zeedijk gebruik van de geboden vluchtplaats. Maar ook Rotganzen, Wilde eend, Pijlstaart en Smient hebben hier hun weg gevonden.

Monumenten

De gemeente telt 31 rijksmonumenten, 10 oorlogsmonumenten en een aantal beelden in de openbare ruimte. Het bekendste is misschien wel het Watersnoodbeeld, gemaakt door Jan Wolkers. Dit bonzen beeld staat bij de kerk in Kruiningen.

 

 

 

 

 

De gemeente Reimerswaal is gemeente met veel potentie, zowel voor ondernemers als voor toeristen. Er is ruimte, rust, goede verbindingen zowel privé als met openbaar vervoer.

 

Om te zien hoe leuk Reimerswaal is, kijk op de onderliggende lijst om nader kennis te maken met de dorpskernen.

 

 

 

 

Bath

Hansweert

Krabbendijke

Kruininge

Rilland

Waarde

Yerseke